In het hoge noorden van ons land is er een museum dat het bezoeken zeker waard is: het Groninger Museum. Deze week was het museum nog volop in het nieuws omdat een bezoeker tijdens het maken van een foto per ongeluk een kunstwerk had omgestoten, waarna het in diggelen op de grond viel. Het kunstwerk betrof een enorme vaas van Jaime Hayon (Madrid, 1974), een Spaanse ontwerper en kunstenaar. Dit jonge talent heeft tijdens de verbouwing van het Groninger Museum in 2010 het informatiecentrum ontworpen, waar de gesneuvelde vaas zich als pronkstuk bevond. Momenteel heeft Hayon ook een solotentoonstelling in het Groninger Museum. Hoewel het natuurlijk eeuwig zonde is van de vaas, heeft het wel de nodige publiciteit opgeleverd en is er de nodige buzz rondom het museum en de Spanjaard ontstaan. En dan is er ook nog een tentoonstelling van het beeldend werk van shockrocker Marilyn Manson. Tijd om er een kijkje te gaan nemen, dus.
De tentoonstelling Funtastico van Jaime Hayon is een bonte verzameling van het diverse werk dat hij de afgelopen tien jaar maakte. Steeds bevindt het zich in het grensgebied tussen kunst en design. Door het werk in een museale context te plaatsen wordt er echter een nieuw licht op geworpen en krijgt het een artistieke herwaardering. Een belangrijk onderdeel van Hayons werkproces is het maken van schetsen. Er zijn in de tentoonstelling daarom diverse vitrines opgesteld waarin een aantal schetsboeken zijn opengeslagen. In een eerste oogopslag lijkt hij veel te variëren in tekenstijl. Soms is het heel kleurrijk en vrolijk, soms is het wat duisterder, soms heel clean. Maar steeds is er zijn hand in te herkennen, en zijn fantasiewereld die je tijdens het bezoeken van de tentoonstelling meer en meer leert kennen. Bij binnenkomst is Green Chicken (2006) het eerste wat je ziet. Het is een vreemdsoortige hobbelkip die je meteen herkent van de posters van de tentoonstelling. Daarop is Jaime Hayon namelijk te zien terwijl hij in een bijzonder kostuum op de groene kip hobbelt. De foto werd gemaakt door kunstenaar Nienke Klunder. Zij is de vrouw van Hayon en werkt regelmatig met hem samen sinds ze elkaar leerden kennen in 2003. Haar naam zie je dan ook vaker terug in de tentoonstelling. Zo is er richting het einde van de tentoonstelling het eerste volledig gezamenlijke project van de twee te zien: American Chateau (2012). Het is een serie van twee- en driedimensionale objecten die geïnspireerd is op de Amerikaanse pop cultuur. Weer is er een variant gemaakt op de hobbelpaard, maar ditmaal is het in plaats van een kip een hotdog. Het lijkt eigenlijk speelgoed voor volwassenen te zijn, zo op grote schaal en met een verfijnd design.
De tentoonstelling is in zijn geheel een spanningsveld tussen kunst en design. Zo worden in de eerste zaal een aantal prachtige witte stoelen getoond die Jaime Hayon in opdracht heeft ontworpen. De aandacht wordt getrokken naar de bijzondere vormen en de diverse materialen, doordat de kleuren steeds zo neutraal zijn. De sfeer die wordt opgeroepen is er een van sereniteit en kalmte. Hoewel het geheel mooi is opgesteld en indruk weet te maken, is dit de zaal die het meest neigt naar design. Heel anders is de installatie Mediterranean Digital Baroque (2003) die in de ruimte ernaast te zien is. De objecten glimmen je namelijk tegemoet en stralen allesbehalve neutraliteit en kalmte uit. Het werk bestaat uit een soort landschap van cactussen, varkentjes en vogels en is geïnspireerd door de natuur van het Canarische eiland Lanzarote. De installatie is opgesteld in combinatie met ter plekke gemaakte, wandvullende schilderijen, waardoor de ruimte als een Gesamtkunstwerk aanvoelt. Maar het geheel blijft speels. Dat geldt ook voor de overige ruimtevullende installaties die Hayon in het museum tentoonstelt, zoals het gigantische met de hand beschilderde schaakspel The Tournament (2009), het glanzende kristal Crystal Candy (2009) en de handgemaakte vazen uit de collectie Mon Cirque. Steeds maakt het werk van Hayon indruk door de combinatie van een creatieve en speelse fantasiewereld en een respect voor diverse ambachten.
Naast Funtastico is er nog een tentoonstelling de moeite waard om te bekijken: Masquerade. Dit is een kleine presentatie van een aantal aquarellen van de Amerikaanse shockrockzanger en kunstenaar Marilyn Manson. De titel van de tentoonstelling is iets om over na te denken. Hoewel Marilyn Manson natuurlijk bekend staat om zijn bizarre kostuums en schmink en de naam Marilyn Manson een artiestennaam is, is dat misschien toch niet de maskerade waar op wordt gedoeld. Het is waarschijnlijk de maskerade van de maatschappij waar we in leven. Manson provoceert namelijk met het doel om mensen wakker te schudden en protesteert tegen bekrompenheid en hypocrisie. Zijn aquarellen doen echter verrassend fragiel aan en zijn bij lange na niet zo schokkend als zijn performances op het podium. Natuurlijk zijn het geen lieflijke tafereeltjes die Marilyn Manson hier laat zien. Hij schildert vooral macabere portretten en geeft er vervolgens titels aan die het tafereel verduidelijken. Zo is er The man who eats his fingers uit 2006 waarop een vervormd figuur is afgebeeld met bloederige stompjes aan zijn handen. Maar zelfs dit werk doet niet boosaardig aan en is eerder kwetsbaar van aard. Het is jammer dat de tentoonstelling zo ontzettend klein is gehouden. Marilyn Manson geeft zelf aan dat zijn werk als beeldend kunstenaar niet los staat van zijn muziek, maar er is in de tentoonstelling geen koppeling tussen beide te vinden. Dat zou het geheel misschien wel sterker hebben gemaakt. Nu zijn veel onwetende museumbezoekers waarschijnlijk geneigd om maar snel door te lopen naar andere tentoonstellingen, weg van die rare Marilyn Manson. Het doel wordt zo voorbij geschoten. Masquerade is de eerste in een reeks tentoonstellingen die het Groninger Museum in samenwerking met het Eurosonic Noorderslag festival organiseert.
Overigens is er in het Groninger Museum ook genoeg te zien voor de liefhebbers van oudere kunst. Zo is er de bijzonder mooi gepresenteerde tentoonstelling Natural Beauty. Van Fra Angelica tot Monet van de collectie Rau voor Unicef, en de tentoonstelling Collectie Veendorp waarin onder andere een aantal werken van George Hendrik Breitner en Isaac Israels te zien zijn.
Funtastico is nog te bewonderen t/m 30 maart, Masquerade t/m 16 maart, Natural Beauty t/m 25 mei, en De Collectie Veendorp t/m 2 maart 2014.
MY CUP OF CULTURE 